Η ΕΠΙΚΟΠΗ ΦΟΙΝΙΚΗΣ

Τοποθεσία και εξέλιξις
Η Φοινίκη υπήρξεν αρχαιοτάτη πόλις της Ηπείρου εν τη Χαονία, ΒΑ των Αγίων Σαράντα, παρά τω σημερινώ χωρία Φοινίκη. Πάντες οι αρχαίοι ιστορικοί μετά θαυμασμού ομιλούν δια την ευημερίαν και πολυκοσμίαν της αρχαίας Φοινίκης, δια την οποίαν και ο λαός εδημιούργησε χαριτωμένους ρθύλους. Ερείπια ταύτης σώζονται παρά το χωρίον Φοινίκη, ένθα ευρέθησαν και χαλκά νομίσματα των ετών 238-168 π.Χ. Εν τω Συνεκδήμω του Ιεροκλέους, δημοσιευθέντι τω 535 μ.Χ., αναφέρεται η Φοινίκη ως μία των δώδεκα πόλεων της επαρχίας Παλαιάς Ηπείρου. Ο ιστορικός Προκόπιος κατά το στ΄ αιώνα μ.Χ. εν τω «Περί κτισμάτων» έργω αυτού αναφέρει τα εξής περί της Φοινίκης: «Ανανεώσατο δε Νικόπολιν τε και την Φοινίκην ωνομασμένην. αι δύο αύται πολίχναι ή τε Φωτική και η Φοινίκη εν τω χθαμαλώ της γης έκειντο ύδασιν περρεόμεναι τη δε λιμνάζουσι. διό δη λογισάμενος Ιουστινιανός βασιλεύς είναι αμήχανα επί στερράς θεμελίων συνθήκας περιβόλους αυτής αναστήναι, αυτάς μεν επί σχήματος του αυτού είασε, φρούρια δε αυτών αγχοτάτω εν τε ανάντει και ισχυρώς ορθίω εδείματο». Εκ του χωρίου τούτου μανθάνομεν ότι ο Ιουστινιανός δεν περιετείχισε μεν την Φωτικήν και την Φοινίκην –επειδή περιεβρέχοντο εκ λιμναζόντων υδάτων- ίδρυσε δε εν αυταίς ακροπόλεις, ένθα θα ηδύναντο να καταφύγουν οι κάτοικοι εν καιρώ βαρβαρικών επιδρομών.
Τον χριστιανισμόν εδέχθη η Φοινίκη πιθανώς τον Α΄ αιώνα, αλλ’ έδρα Επισκόπου εγένετο κατά τας αρχάς του Ε΄ αιώνος, ότε μαρτυρείται συμμετοχή των Επισκόπων αυτής εις Τοπικάς και Οικουμενικάς Συνόδους.
Η Επισκοπή Φοινίκης μετά την καταστροφήν της ομωνύμου πόλεως υπό των Γότθων του Τωτίλα (552) ή εξέλιπεν ή μετέφερε την έδραν αυτής εν αρχή μεν, προσωρινώς, εις την ιεράν μονήν Μεσοποτάμου, είτα δε, οριστικώς, εις Δέλβινον. Ο επισκοπικός ναός της Φοινίκης κατά τον Ν. Μυστακίδην ετιμάτο επ’ ονόματι της Ζωοδόχου Πηγής.
Επίσκοποι
Γνωστοί Επίσκοποι της Φοινίκης αναφέρονται:
1. Ο Περεγρίνος, αντιπροσωπεύσας την Ήπειρον εις την Δ΄ Οικουμενικήν Σύνοδον (451).
2. Ο Βαλεριανός, υπογράψας επιστολήν Συνόδου της Παλαιάς Ηπείρου προς τον Επίσκοπον Ρώμης Λέοντα.
3. Ο Φίλιππος, υπογράψας τω 516 επιστολήν της Συνόδου της Ηπείρου προς τον Πάπαν Ορμίσδαν.
4. Ο Ευστάθιος, αναφερόμενος τω 682.